डॉट बॉल = 500 झाड : बीसीसीआयचा अभिनव पर्यावरण उपक्रम पुन्हा चर्चेत
भारतीय क्रिकेट मंडळाचा पर्यावरण संवर्धनासाठी नवा निर्धार
मुंबई : सध्या सुरू असलेल्या इंडियन प्रीमियर लीग (IPL) 2025 च्या हंगामात, एका डॉट बॉलवर 500 झाडे लावण्याचा निर्णय भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने (BCCI) घेतला असून, देशभरातून या उपक्रमाचे कौतुक होत आहे. क्रिकेटच्या प्रत्येक चेंडूचा निसर्ग संवर्धनासाठी वापर करण्याचा उद्देश या मोहिमेमागे असून, खेळ आणि पर्यावरण यांचा अद्वितीय संगम यातून साधला जात आहे.
यापूर्वी 2023 मध्ये देखील बीसीसीआयने अशाच प्रकारचा उपक्रम राबवला होता, ज्यामध्ये लाखो झाडांची लागवड करण्यात आली होती. या उपक्रमाचे सकारात्मक परिणाम दिसून आल्याने यंदाच्या हंगामात पुन्हा तो मोठ्या प्रमाणावर राबवण्याचा निर्धार मंडळाने केला आहे. यावर्षी हा कार्यक्रम अधिक व्यापक स्वरूपात राबवला जात असून, महाराष्ट्रासह कर्नाटक, गुजरात, मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश, राजस्थान अशा अनेक राज्यांमध्ये झाडे लावण्याची योजना आखण्यात आली आहे.
उपक्रमाची अंमलबजावणी कशी केली जाते?
डॉट बॉल म्हणजे गोलंदाजाने टाकलेला असा चेंडू ज्यावर फलंदाजाला कोणताही धावफलक गाठता येत नाही. अशा प्रत्येक चेंडूसाठी बीसीसीआयने 500 झाडे लावण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. ही झाडे स्थानिक वनविभाग, स्वयंसेवी संस्था आणि सामाजिक संघटनांच्या मदतीने लावली जातात. यामध्ये पर्यावरणतज्ज्ञांचे मार्गदर्शन, योग्य जातींची निवड आणि झाडांची देखभाल यासाठी स्वतंत्र निधी व मनुष्यबळ देण्यात येते.
निसर्ग संवर्धनाचा व्यापक हेतू
बीसीसीआयने या मोहिमेमागे केवळ वृक्षारोपण नाही, तर पर्यावरणविषयक जनजागृती, हवामान बदलावर नियंत्रण, जैवविविधतेचे रक्षण आणि भावी पिढीसाठी हरित भारताचा विचार ठेवलेला आहे. या उपक्रमामुळे क्रिकेटप्रेमींमध्येही निसर्गप्रेम निर्माण होत असून, खेळाचे व्यासपीठ समाजहितासाठी प्रभावीपणे वापरले जात आहे.
खऱ्या अर्थाने समाजदायित्वाचे उदाहरण
बीसीसीआयने गेल्या काही वर्षांपासून सामाजिक जबाबदारीच्या दिशेने महत्त्वाचे पावले उचलली आहेत. पर्यावरण रक्षण, जलसंवर्धन, महिला क्रिकेटचा विकास अशा विविध स्तरांवर त्यांनी भरीव कामगिरी केली आहे. डॉट बॉलवर झाडे लावण्याचा उपक्रम केवळ पर्यावरणीय दृष्टीनेच नव्हे तर सामाजिक आणि भावनिक दृष्टीनेही अत्यंत महत्त्वाचा ठरत आहे.
खेळ हे केवळ करमणुकीचे साधन नसून ते समाजप्रबोधनाचे सशक्त माध्यमही ठरू शकते, याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे बीसीसीआयचा ‘डॉट बॉल = 500 झाडे’ हा उपक्रम आहे. या माध्यमातून निसर्ग रक्षणाची प्रेरणा घेणं, ही आपली सामूहिक जबाबदारी आहे.